Khi diện tích sầu riêng trồng mới thu hoạch rộ rất dễ rơi vào tình cảnh được mùa, mất giá

Đài Truyền hình Hải Nam (Trung Quốc) mới đây đưa tin sau thời gian trồng thử nghiệm, hiện nay diện tích trồng sầu riêng ở tỉnh này đã vượt hơn 2.000 ha và sầu riêng Hải Nam dự kiến sẽ tung ra thị trường vào năm 2024 với nguồn cung hằng năm khoảng 45.000 - 75.000 tấn.

Lo trước là vừa

Ngoài ra, theo Produce Report, các công ty Trung Quốc thời gian gần đây cũng bắt đầu quan tâm đến việc phát triển khu vực trồng sầu riêng tại Lào để xuất khẩu trở lại Trung Quốc. Theo tờ Laotian Times, hồi năm 2021, các công ty Trung Quốc đã tìm cách thuê gần 5.000 ha đất gần thủ đô Vientiane để trồng sầu riêng.

Không chỉ sầu riêng, Trung Quốc còn trồng nhiều loại trái cây khác nhau ở Lào để xuất khẩu trở lại nước họ. Tính đến năm 2020, tổng cộng 239 công ty Trung Quốc đã đầu tư 590 triệu USD vào nông lâm nghiệp ở Lào, đưa Trung Quốc trở thành nhà đầu tư nông nghiệp lớn nhất của nước này.

Bên cạnh đó, tuyến đường sắt Vientiane - Côn Minh dài 1.035 km nối từ thủ đô của Lào sang thủ phủ tỉnh Vân Nam, điểm tập kết sầu riêng từ Đông Nam Á lớn nhất tại Trung Quốc, sẽ là con đường thuận tiện nhất để đưa sầu riêng từ Lào đến tay người tiêu dùng Trung Quốc. Theo tờ The Star, Tập đoàn Đường sắt Côn Minh Trung Quốc cho biết họ đang khuyến khích liên lạc và phối hợp chặt chẽ hơn với các nhân viên hải quan để cải thiện hiệu quả tiến trình thông quan nhằm tạo thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu. Thời gian cần thiết làm thủ tục thông quan đã giảm từ 40 giờ còn dưới 5 giờ.

Trong khi đó, tại Việt Nam, nhiều nhà vườn dường như chưa hay biết gì, họ vẫn đang say sưa với cơn sốt xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc và đua nhau chặt cây ăn trái để trồng sầu riêng. Ông Trương Kiến Thọ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) tỉnh An Giang, cho biết vừa có văn bản đề nghị UBND các huyện, thị, thành phố trong tỉnh bảo đảm việc phát triển cây sầu riêng theo kế hoạch, có kiểm soát và gắn kết doanh nghiệp tiêu thụ.

Trong văn bản, ông Thọ lưu ý các địa phương thay vì tăng diện tích và sản lượng cần tập trung tổ chức lại sản xuất, liên kết sản xuất, chuẩn hóa quy trình sản xuất để tránh tình trạng trồng tự phát, nhỏ lẻ gây khó khăn cho quản lý dịch hại và liên kết tiêu thụ; cũng như tạo vùng nguyên liệu ổn định, để có cơ sở gắn mã số vùng trồng phục vụ thị trường trong và ngoài nước.

Ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT TP Cần Thơ, cho hay không phải gần đây mà từ lâu ngành nông nghiệp Cần Thơ đã khuyến cáo nông dân thận trọng khi tăng diện tích trồng cây sầu riêng. Chỉ nên trồng ở những vùng chuyên canh, tập trung để bảo đảm vấn đề liên kết, có kết nối được doanh nghiệp tiêu thụ và phải sản xuất đạt chất lượng cao, bảo đảm an toàn, truy xuất tốt nguồn gốc để xuất khẩu.

Theo ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, hiện tại sầu riêng là mặt hàng sôi động nhất thị trường, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân và người kinh doanh. Trong tương lai gần, tiêu thụ sầu riêng rất tốt, DN có nhiều hợp đồng, hàng không đủ giao. 

"Nhưng giờ nhiều người đổ xô vào trồng mới có thể dẫn đến việc mất kiểm soát về diện tích, kéo theo nguy cơ hàng dư thừa trong 5-10 năm tới. Chúng ta đã có bài học từ cây thanh long, hạt tiêu… khi tăng diện tích quá mức. Hiện nay, diện tích sầu riêng của Việt Nam đã vượt 100.000 ha trong khi định hướng của ngành nông nghiệp chỉ 90.000 ha" - ông Bình thông tin.

Cũng theo ông Bình, hiện một số doanh nghiệp đã đầu tư vào chế biến sâu đối với sầu riêng, giúp đa dạng hóa sản phẩm sầu riêng, giảm áp lực tiêu thụ rộ. Tuy nhiên, việc kiểm soát nguồn cung không để vượt cầu vẫn là quan trọng để tránh cho ngành bị đổ vỡ.

Theo các chuyên gia, thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất là Trung Quốc, các nước sản xuất sầu riêng đều hướng đến thị trường này. Do đó, việc sản xuất sầu riêng của Việt Nam cần phải tính đến khả năng cạnh tranh với các đối thủ cũng như tính toán thời điểm thu hoạch để tránh đụng mùa tại thị trường Trung Quốc. 

Hiện nay, lợi thế của Việt Nam là có sầu riêng gần như quanh năm nên ngay cả Thái Lan cũng cần đến sầu riêng Việt Nam để có nguyên liệu chế biến và cung cấp đơn hàng đều cho khách Trung Quốc.

Nhà vườn An Giang không lo lắng khi có nhiều người trồng sầu riêng. Ảnh: VĨNH KỲ

Theo Người lao động