Kết luận của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh khu vực 13 đã chỉ ra hàng loạt những vi phạm đối với Ngân hàng TMCP Việt Nam Thương Tín - Chi nhánh Long An (Vietbank Long An). Kết luận cho thấy ngân hàng này còn quá nhiều vi phạm, rủi ro trong hoạt động.

Nhiều rủi ro trong cho vay

Theo kết luận số 289/TB-TTRA ngày 24/7/2024, trong thời kỳ thanh tra, Vietbank Long An hoạt động tương đối ổn định, các chỉ tiêu về nguồn vốn và sử dụng vốn tăng trưởng qua các năm, kết quả kinh doanh có lợi nhuận. Vietbank Long An về cơ bản chấp hành tốt các quy định của NHNN Việt Nam và quy định của pháp luật về hoạt động huy động vốn; việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán, thẻ tín dụng và việc cung ứng dịch vụ thanh toán; công tác phòng, chống rửa tiền; phòng, chống tài trợ khủng bố; phòng, chống tài trợ vũ khí hủy diệt hàng loạt; hoạt động đại lý bảo hiểm.

Tuy nhiên, hàng loạt các vi phạm cũng được thanh tra ngân hàng phát hiện, dù chưa đến mức nghiêm trọng nhưng đã dẫn đến một số rủi ro trong cho vay của đơn vị, tỉ lệ nợ xấu tăng cao hơn mức khuyến cáo của NHNN.

Cụ thể, vi phạm về nguyên tắc cho vay, vay vốn: Khách hàng sử dụng vốn vay không đúng mục đích đã cam kết với đơn vị, vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 4 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN (và các văn bản sửa đổi, bổ sung khác). Nguyên nhân được cho là khách hàng chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình khi vay vốn. Vietbank Long An kiểm tra việc sử dụng vốn vay của khách hàng nhưng không đánh giá đúng thực tế tình hình sử dụng vốn, không phát hiện trường hợp khách hàng sử dụng vốn không đúng mục đích. Theo quyết định, vấn đề này thuộc trách nhiệm trực tiếp của khách hàng vay vốn sử dụng vốn sai mục đích; người được phân công kiểm tra, giám sát khoản vay; trách nhiệm chung của lãnh đạo Vietbank Long An trong công tác điều hành.

Vi phạm về thẩm định, quyết định cho vay: Vietbank Long An thẩm định và xét duyệt cho vay chưa chặt chẽ, vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 17 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN. Thanh tra ngân hàng chỉ rõ, Vietbank Long An chưa nhận thức và thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong công tác thẩm định, xét duyệt cho vay. Khả năng phân tích, đánh giá của cán bộ thẩm định còn hạn chế, chưa nghiêm túc chấp hành các quy định nội bộ dẫn đến vi phạm. Ngoài ra, khách hàng hoạt động sản xuất, kinh doanh quy mô nhỏ, lẻ với mức độ chuyên nghiệp chưa cao, khó khăn trong việc lập, cung cấp các tài liệu chứng minh đủ điều kiện vay vốn cho ngân hàng.

Vi phạm về thời hạn cho vay: Vietbank Long An chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm trong công tác thẩm định, xét duyệt cho vay, khả năng phân tích, đánh giá còn hạn chế và chưa nghiêm túc chấp hành các quy định nội bộ. Điều này dẫn đến chi nhánh vi phạm về xác định thời hạn cho vay không phù hợp với chu kỳ hoạt động kinh doanh, thời hạn thu hồi vốn, khả năng trả nợ của khách hàng, vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 28 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN.

Vi phạm về mức cho vay: Việc thẩm định mức cho vay của Vietbank Long An chưa phù hợp với phương án sử dụng vốn của khách hàng, vi phạm quy định tại Điều 12 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN. Nguyên nhân được xác định là do Vietbank Long An nhận thức chưa đầy đủ trách nhiệm trong công tác thẩm định, xét duyệt cho vay, khả năng phân tích, đánh giá còn hạn chế và chưa nghiêm túc chấp hành các quy định nội bộ dẫn đến vi phạm.

Vi phạm về hồ sơ đề nghị vay vốn: Vietbank Long An thu thập chưa đầy đủ thông tin, tài liệu liên quan đến nguồn trả nợ, phương án sử dụng vốn của khách hàng làm cơ sở thẩm định, quyết định cho vay, vi phạm quy định khoản 1 Điều 94 Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, sửa đổi, bổ sung năm 2017, khoản 1 Điều 102 Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 và khoản 1 Điều 9 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN (được sửa đổi, bổ sung năm 2024). Thanh tra ngân hàng nhận định, có lỗi của khách hàng khi chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm trong việc cung cấp đầy đủ các hồ sơ đề nghị vay vốn cho ngân hàng. Tuy nhiên, các cán bộ phụ trách công tác thu thập hồ sơ chưa nghiêm túc thực hiện đầy đủ quy định trong việc thu thập các hồ sơ liên quan để làm cơ sở xem xét, thẩm định, xét duyệt cho vay.

Vi phạm trong công tác kiểm tra sử dụng tiền vay: Vietbank Long An thực hiện kiểm tra, giám sát sử dụng vốn vay của khách hàng chưa chặt chẽ theo quy định nội bộ của Vietbank, thực hiện chưa đầy đủ quy định tại khoản 3 Điều 94 Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, khoản 5 Điều 102 Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 và khoản 2 Điều 24 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN (và các văn bản sửa đổi, bổ sung khác). Nguyên nhân do việc kiểm tra giám sát sử dụng vốn vay đối với khách hàng chưa được chi nhánh ngân hàng thực hiện thiếu sâu sát, mang tính hình thức. Ngoài ra, phần lớn khách hàng cá nhân hoặc hộ kinh doanh hoạt động sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ gặp khó khăn trong việc cung cấp tài liệu chứng minh mục đích sử dụng vốn vay theo quy định.

Yêu cầu Giám đốc Vietbank Long An tổ chức họp kiểm điểm

Ngoài các vi phạm trên, Ngân hàng Nhà nước Khu vực 13 cũng chỉ ra các vấn đề tồn tại, hạn chế, tiềm ẩn rủi ro đối với Vietbank Long An. Trong đó, chi nhánh lập Hợp đồng thế chấp quyền tài sản phát sinh từ Hợp đồng chuyển nhượng Quyền sử dụng đất (QSDĐ), thỏa thuận giá trị tài sản bảo đảm (TSBĐ) với khách hàng cao hơn nhiều so với giá nhận chuyển nhượng QSDĐ được nêu trong Hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ đã công chứng và Hợp đồng đặt cọc của khách hàng. Ngoài ra, chi nhánh Long An ngân hàng Vietbank đã thu giữ tài sản bảo đảm không phù hợp với quy định nội bộ của Vietbank, tiềm ẩn rủi ro pháp lý.

Căn cứ kết quả kiểm tra, xác minh và kết luận nêu trên, Chánh Thanh tra NHNN Khu vực 13 yêu cầu Giám đốc Vietbank Long An tổ chức họp kiểm điểm, chấn chỉnh, rút kinh nghiệm đối với tập thể, cá nhân có liên quan đến các vi phạm, tồn tại, rủi ro đối với các nội dung tồn tại, đồng thời thực hiện 4 kiến nghị và 3 khuyến nghị để khắc phục tồn tại, hạn chế nhằm tiếp tục duy trì hoạt động an toàn, hiệu quả và đúng theo quy định của pháp luật.

Về tình hình kinh doanh, trong quý I/2025, Ngân hàng ghi nhận thu nhập lãi thuần đạt gần 703 tỷ đồng, tăng mạnh 56% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, các nguồn thu ngoài lãi vẫn chiếm tỷ trọng thấp trong tổng thu nhập của nhà băng này. Cụ thể, lãi từ dịch vụ giảm 10%, lãi từ kinh doanh ngoại hối giảm 2%, trong khi lãi từ mua bán chứng khoán kinh doanh lại tăng 49%.

Chi phí hoạt động trong kỳ tăng 14%, đạt 398 tỷ đồng. Nhờ đó, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh đạt gần 367 tỷ đồng, tăng gấp 2,2 lần so với quý I/2024. Dù VietBank đã trích lập hơn 118 tỷ đồng cho dự phòng rủi ro tín dụng (tăng 31% cùng kỳ), lợi nhuận trước thuế vẫn đạt hơn 248 tỷ đồng, cao gấp 3,4 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Với kết quả này, ngân hàng đã hoàn thành khoảng 14% mục tiêu lợi nhuận trước thuế cả năm 2025 là 1.750 tỷ đồng.

Tính đến cuối quý I/2025, tổng tài sản của VietBank tăng 7% so với đầu năm, đạt 174.377 tỷ đồng. Trong đó, tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước giảm 60% xuống còn 2.840 tỷ đồng, trong khi tiền gửi tại các tổ chức tín dụng khác tăng 29%, đạt 43.917 tỷ đồng. Dư nợ cho vay khách hàng tăng 4%, lên 97.298 tỷ đồng. Đáng chú ý, tỷ lệ nợ xấu đã được cải thiện, giảm từ 2,75% đầu năm xuống còn 2,64%.

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên ngày 26/4 vừa qua, Hội đồng quản trị ngân hàng đã trình và được thông qua kế hoạch tăng vốn điều lệ trong năm 2025. Theo đó, ngân hàng dự kiến tăng vốn từ 7.139 tỷ đồng lên 10.919,7 tỷ đồng thông qua hai đợt phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, bao gồm phát hành từ nguồn vốn chủ sở hữu và huy động thêm vốn.

Ban lãnh đạo ngân hàng cho biết, việc tăng vốn sẽ giúp cải thiện hệ số an toàn vốn (CAR) lên khoảng 13%, qua đó nâng cao năng lực huy động, mở rộng tín dụng, phát triển mạng lưới, cũng như nâng hạng tín nhiệm theo chuẩn quốc tế. Đồng thời, đây cũng là nguồn lực quan trọng để đầu tư vào chuyển đổi số, tăng cường quản trị rủi ro và tối ưu hóa vốn.

Liên quan đến kế hoạch niêm yết cổ phiếu VBB trên sàn HoSE, ngân hàng này cho biết Đại hội cổ đông năm 2024 đã thông qua chủ trương này và ngân hàng hiện đã đáp ứng đầy đủ các điều kiện niêm yết về kết quả kinh doanh, chỉ số tài chính và quản trị.

Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường năm 2024 còn nhiều biến động do lạm phát và chính sách lãi suất, ban lãnh đạo ngân hàng cho biết sẽ tiếp tục theo dõi thị trường để lựa chọn thời điểm niêm yết phù hợp, có thể trong năm 2025 hoặc 2026, nhằm đảm bảo mức định giá cổ phiếu tốt nhất khi đưa lên sàn.

Nguyên Ngọc